Livet på det norske venterommet

Mitt første møte med Dawit var i november 2010, då eg opna kunstutstilling på Galleri Krydder i Sogndal. Hadas hadde språkpraksis i kaféen. Eg bad henne ta med kjærasten sin, som kom direkte frå Milano den kvelden. Dawit gav eit godt førsteinntrykk; fast handtrykk, direkte blikk og stort smil.

Det er våren 2011. Vi er blitt betre kjent. På kaféen i Sogndal deler dei frustrasjonen med meg. Saka står i stampe i byråkratiet. Min første tanke er at dette må jo vere enkelt å ordne no som alle krav er oppfylte. Det er berre å forklare alt til ein sakshandsamar i UDI.

Eg signerer under fullmaktskjema for å kunne opptre på vegne av paret, og sender inn til UDI. Eg er altså blitt fullmektig. Brått er eg i ein annan rolle. Skjønt ikkje heilt.

Sidan 1985 har eg vore ein tradisjonell og det eg vil kalle preglaus journalist, som levde av å selje tekst, foto og illustrasjon. Eg prøvde å jobbe mest mogeleg objektivt – med intervjuobjektet i sentrum. På Vestlandet. Av og til ute i verda. Heilt til verda kom til Sogn. Eg trefte flyktningar som sleit i møte med norsk byråkrati.

Tidleg i 2010 oppdaga eg kor lite som skulle til for at ei mor skulle få ektemann og fire søner til Noreg. Eg, som kjenner deler av det norske systemet, ikkje er redd for å stille spørsmål og som har lite å risikere, tok tak i saka. Eit avslag frå UDI vart raskt endra til eit ja, og familien kunne møtast att. Overraskande – og avslørande – enkelt.

Eg vart der og då engasjert på ein heilt annan måte, ein måte som ikkje kunne sameinast med den nøytrale journalistrolla. Eg var fullmektig på dugnad. Fordi det dukka opp spørsmål eg måtte få svar på. Og fordi eg blir provosert over dårleg og urettvis handsaming frå dei som er løna for å vere korrekte og rettferdige.

Først prøvde eg å skilje rollene som fullmektig og journalist, men etter kvart har dei glidd inn i kvarandre.

Til mitt forsvar: Eg har aldri operert under annan identitet eller i forkledning som den tyske journalisten Günter Wallraff gjorde då han avdekka kritikkverdige tilhøve i samfunnet. Artiklane eg skriv om asylsøkjarar og byråkratiet er heller ikkje inspirert av gonzo-journalistikken, den som kan vere ei salig blanding av fakta og fiksjon.

Denne forteljinga er bygd på opplevingar flyktningar har hatt med norsk byråkrati, opplevingar som blir stadfesta gjennom dokument norske byråkratar har signert. Med andre ord: ikkje fri dikting.

Saka til Hadas og Dawit går ikkje glatt. Epostar vart sende fram og attende mellom UDI og meg. Heile tida er dei signerte av ulike UDI-tilsette. Dei er alle mest interessert i ein ting: om eg har fullmakt eller ikkje? Har dei ikkje felles og oppdatert datasystem i UDI, tru?

Ein dag fekk eg nok av denne tidkrevjande og irriterande leiken. Eg kopierte alle epostane, og sende dei til dåverande UDI-direktør Ida Børresen.

– Er dette i samsvar med «God service, høy kvalitet og rask saksbehandling!», spurte eg. Det er dette UDI ordrett lover på nettsidene sine.

Dagen etter at eg hadde sendt bunken, 1. april 2011, kom vedtaket. UDI hadde snudd i saka. Dawit kunne kome til Noreg, bu saman med Hadas, jobbe og gå på introduksjonskurs.

«Happy ending», tenkte eg; overraska og mektig imponert over handlekrafta til direktøren.

Kort tid etter skifta Børresen jobb. Ho arbeider i dag som direktør ved administrasjonen i Stortinget. Når eg går gjennom alle epostane og vedtaka summerer eg opp at minst 10 tilsette i asylbyråkratiet har vore involvert i denne eine søknaden.

Men no er vel alt på stell?

Ekteparet flyttar saman i Sogndal. Dawit vil etter kvart ordne opp i noko rot som følgde med han frå Italia: Han var blitt forveksla med ein annan eritrear, ein med liknande etternamn. Han hadde forsøkt å korrigere forvekslinga gjennom byråkratiet i Italia, utan å lukkast. Som dei aller fleste flyktningar frå Eritrea hadde heller ikkje han pass eller anna reisedokument. No hadde han altså feil etternamn, og tre ulike fødselsdatoar: Den originale frå Eritrea, fødselsdatoen til den han vart forveksla med i Italia og den nye datoen som UDI gav han den dagen han vart registrert i Noreg. Det er ikkje uvanleg praksis, det. Asylsøkjarar får registrert ny fødselsdato i møte med landet vårt.

På nytt møter vi veggen i byråkratiet. Denne gongen frå ein tilsett i Skatt Vest som ikkje er villig til å rette seg etter UDI, Folkeregisteret eller leiarar i Skattedirektoratet. Etatane er usamde. Handlar saka om namneendring eller identitetsendring, og kven har eigentleg ansvaret?

Det er mange skjulte småkongar i systemet. Situasjonen låser seg. Vi må gå heilt til topps i Skattedirektoratet for å få korrigert etternamn, fødselsdato og år. Februar 2014 kan vi sette punktum i ei sak som starta i november 2012. Også denne prosessen gav arbeid til mange byråkratar i ulike statlege organ.

Dawit og Hadas jobbar med sitt, vaskar skular og barnehagar. Eg jobbar med oppdraga mine som frilansskribent. Vi møtest av og til i den vesle vestlandsbygda.

Dawit er ein aktiv person i det eritreiske miljøet, alltid serviceinnstilt og full av energi. Har kjøpt seg bil, køyrer landsmenn hit og dit, styrer på i det kristne miljøet og er sentral i førebuinga til den eritreiske frigjeringsdagen, som blir feira rundt 24. mai.

På den norske nasjonaldagen like før vekkjer han oppsikt der han spradar rundt; liten, stolt og rak i den kvite dressen, toppa med ein kvit og elegant hatt. Det er ikkje mange som matchar denne elegansen i vesle Sogndal.

Dawit er optimist, og nesten alltid i godt humør. Og som meg er han utolmodig. No er han på leit etter meir jobb. Dei vil kjøpe hus og prøve å stifte familie. Kjellarbustaden dei leiger i eit gamalt murhus i Sogndal er knøttlita og dyr. Inkludert i leiga er pusteproblem og utslett; muggsoppen fargar veggene. Dobbelsenga fungerer som sofa på dagtid. Kjøkkenet er ein disk og vask bak eit forheng, vegg i vegg med eit knøttlite toalett.

Dei serverer alltid god mat og kaffi, og gir seg ikkje før ein tek ein porsjon meir enn ein hadde tenkt eller har godt av. På TV-n rullar videoen med full musikk, den frå bryllaupsfesten deira i Eritrea. Ein fest utan brudepar.

Hadas og Dawit forklarar ivrig kven folka på skjermen er: mor, far, onkel eller tante, nokre nye familiemedlemar som er komne til etter at dei flykta. Dei peikar og ler, men saknet og triste tankar er ikkje langt unna. Det er ein fest der familiane feirar paret som er blant dei heldige som overlevde flukta nordover, og som fann kvarandre i Europa. Alle eritreiske kjenner nokon som har forsvunne undervegs – i ørkenen eller i Middelhavet.

Dawit har søkt om avleia flyktningstatus for å få reisedokument, og for å kunne opne eigen bankkonto. Han likar å vere sjølvstendig. Eg forstår ikkje alle omgrepa, men prøver å overtyde meg sjølv om at byråkratiet gir korrekte råd og rettleiing.

UDI krev at han skal kontakte dei han flykta frå for å få eritreisk pass. Dette for å klarleggje identiteten hans. Eg er med på det lokale politikontoret. Eg prøver å forstå logikken bak kravet om at flyktningar må kontakte regimet dei flykta frå for å kunne få gode nok dokument til Noreg. Politikvinna forstår frustrasjonen, men slik er reglane og vanleg standard.

Dawit er fortvila; tårene pressar på. Han har skapt nok problem for mora som er att i Eritrea ved å flykte, om han ikkje i tillegg skal gjere diktaturet klar over kvar han er. Men det er ingen veg utanom. Han må kontakte diktatorens folk for å få pass. Dermed blir han pressa til årleg å betale to prosent skatt til heimlandet – rekna ut frå inntekta – frå den dagen han flykta frå landet og så lenge Eritrea finn det nødvendig. Sjølv om det er ulovleg for ein framand stat å krevje inn skattar i Noreg, hentar altså det eritreiske regimet inn store summar slik.

Norske politikarar kjenner godt til systemet, utan at noko er gjort for å endre på kravet frå deira side. «Angreskatten» utgjer stor del av dei utanlandske inntektene til regimet, og blir mellom anna brukt til våpenhandel.

Ein novemberdag i 2013 står Dawit i kontordøra mi. Smiler breitt og roper ut: Vi har kjøpt hus!

Eg deler gleda, heilt til eg høyrer at huset ligg i Oslo. Det er synd at mange innvandrarar trur det er «grønare» i byen enn i distrikta; at det skal vere lettare å få jobb og lettare å bli ein del av det norske samfunnet i byen.

Han fortel at han har kjøpt huset usett! Han stolar på den eritreiske vennen som var med på visninga. Bustaden ligg i eit fint strøk av hovudstaden, utan særleg mange innvandrarar.

– Det er eit poeng for oss. Vi vil bli ein del av det norske Noreg, seier han.

Planen er slik: Hadas skal vere att i Sogndal i jobben sin nokre månader, medan Dawit reiser til Oslo for å måle og pusse opp huset.

– Eg skal finne jobb til oss begge.

– Du får passe på at politiet ikkje trur de har eit pro forma ekteskap, seier eg, på tull.

Han blir engsteleg. Redd for å gjere noko som vil føre til problem. Eg må forklare kva eg meiner, og prøver å roe han ned.

– De har jo teke opp lån og kjøpt hus saman. Det er registrert i det norske systemet. Det må nesten vere sterkare enn vigselattest, seier eg.

Alle som kjenner paret veit at dette er eit ekteskap bygd på kjærleik. Han veit ikkje det beste han kan gjere for kona si. Dei norske vennene i Sogndal la tidleg merke til dei fine gåvene; parfyme og klede i siste mote, som han alltid hadde med då han kom på besøk frå Milano.

Tidleg i 2014 flytter han frå vestlandsbygda; mest fordi han ikkje fekk fast arbeid. Dei har kontakt med fertilitetsbyrå for å undersøke sjansane til å bli foreldre. Hadas jobbar i Sogndal, og er på besøk til den nye heimen så ofte ho kan.

Ein seinsommardag ringer Dawit. Han har fått eit brev frå Oslo-politiet som han ikkje heilt forstår. Dei er blitt innkalla til eit møte i september. Han sender bilete av brevet på mobiltelefon, slik at eg skal lese gjennom.

– Det er sikkert fordi politiet har sett at de har ulike adresser og vil møte dykk, seier eg, og tilbyr meg å ringe til utlendingsavsnittet og forklare situasjonen.

Eg møter ei forståingsfull politikvinne, som seier det nok skuldast at politiet har oppdaga at ekteparet er registrert med to ulike adresser i Folkeregisteret.

Ho meiner dette er ei enkel rutinesak, ettersom paret har vore gift i nesten fem år og har kjøpt hus saman. Då Hadas og Dawit møter til time ved utlendingsavsnittet i Schweigaardsgate 15 B, får dei vite at kvinna dei skal møte ikkje er på jobb den dagen. Ho er blitt sjuk.

Ingen har varsla dei om det, og dei får heller ingen ny time.

Hadas flytter inn i det huset i Oslo i oktober 2014. Dawit jobbar hundre prosent i fast stilling. Hadas skal få slappe av fram mot nyåret, og nyte at ho ikkje skal stresse til vaskejobbar. Berre stulle heime; kanskje bli gravid.

Eg besøkjer dei. Alt er strøkent. Reint og fint, med Jesus og Maria på veggene. Eritreisk mat er sunt og godt, salat, ofte sauekjøt laga på nye måtar for ein nordmann – og sjølvsagt den syrna pannekaka, injeera, som også fungerer som bestikk. Det senkar seg ei eiga ro når det eritreiske kaffisettet blir teke fram; brenning av bønner og koking av kaffi i ei keramikkrukke over gassflammar. Tre rundar med kaffi, mykje prat og god stemning før kaffiseremonien er over.

   – Er de blitt kjent med naboane? Har de nokon å snakke norsk med, spør eg.

Dei innrømmer at det ikkje er så lett. Det er ein hyggeleg, skilt norsk mann i tredje etasje. Men kvinna vegg i vegg er nesten aldri ute, og helsar ikkje når ho ser dei. Ho røykjer mykje, og har berre besøk av heimehjelp som tek plast på sko og hender før dei går inn. Dei tykkjer det er trist, men vil ikkje trenge seg på. Dei har mange eritreiske venner, som dei snakkar tigrinja med.

Politiet er stille. 12. januar 2015 skriv Dawit brev til politiet. Ingen svar. 18. februar purrar han. Det hastar med å få orden på arbeidsløyvet. Han står i fare for å miste arbeidet sitt. Framleis ingen respons frå politiet. Våren 2015 prøver vi å få kontakt med politikvinna dei skulle ha møte med. Ingen av oss når fram til henne. Det er først gjennom det lokale politikontoret i Sogndal at eg lukkast i å oppnå kontakt. «Jeg hadde min siste arbeidsdag ved Oslo politidistrikt 27.02 2015. Ved spørsmål, kontakt informasjonstelefonen på 22 34 21 00.»

Vi får ingen svar på kven som har overteke saka til paret. Men så: Ein grytidleg morgon i mai ringer politiet på døra. Dei vil sjekke om ekteparet verkeleg lever saman. Hadas er alt reist på vaskejobben. I huset finn politiet Dawit og tre venninner som er på besøk. Sivilkledd politi går gjennom alle rom, sjekkar soverom, skuffer, klesskåp og baderom, i tillegg til ID-papira til gjestane.

Hadas og Dawit tykkjer det er rart at dei blir undersøkte på denne måten, men syner stor aksept og respekt for at Noreg har sine lover og reglar. Dei vil ikkje skape bråk. Dei klagar ikkje. Dei vil berre leve saman.

Men interessa frå politiet held fram: 21. mai blir paret kalla inn til samtalar i separate rom. Dei må dele alt av informasjon under det fire-fem timar lange avhøyret på politistasjonen; også opplysningar av svært privat karakter.

– Politiet spurte om att og om att dei same spørsmåla, fortel Hadas oppgitt. Som om dei var kriminelle. Etter møtet med politiet lever dei i uvissa. Dei får ingen informasjon om kva politiet konkluderer med. Dei grublar på om politiet trur dei er eit ekte ektepar eller ikkje.

Midtsommar 2015 blir Hadas norsk statsborgar. Ho har no fått auka opp den nye stillinga si til 100 prosent, og burde vere glad og letta. Men ho er prega av at Dawit slit med å få fornya arbeidsløyvet, og med å få klåre svar på statusen han har i Noreg. Han har fått beskjed frå arbeidsgivar at han ikkje kan jobbe om han ikkje får skattekort og arbeidsløyve.

Midt i juni raser hele verda saman. Eit vedtak frå UDI seier nei til fornying av familiegjenforeininga dei fekk i 2011. Kvifor? Fordi byråkratane meiner at Hadas tente for lite i 2014. Det var det året ho sa opp jobben i Sogndal for å flytte til ektemannen i Oslo. Inntekta til Dawit blir ikkje rekna med.

Hadde dei rekna med begge inntektene hadde paret kome langt over kravet. Dette gjeld ei fornying av eit tidlegare vedtak; ikkje ein heilt ny søknad.

Eg forstår ikkje konklusjonen: Krava er ulike, ut frå om det er snakk om fornying eller ein heilt ny søknad.

Det absurde er at vi opplever stor forståing for vår frustrasjon og får medkjensle frå politifolka. Dei hugsar paret frå husransakinga og avhøyra. Men også denne politikvinna har nettopp skifta avdeling. Ho kan difor ikkje gjere noko meir i denne saka.

Sjølvsagt ankar vi. Begge er i full jobb, og har felles økonomiske forpliktingar.

Men no jobbar asylbyråkratiet raskt. Ein månad etter anken kjem avslaget frå klagenemnda, UNE. Først då oppdagar vi eit saksnummer vi ikkje heilt forstår: 004. Korkje Oslopolitiet eller UDI vil hjelpe oss med å forklare kva for ei sak som skjuler seg bak talet 004. På nytt må vi ty til det serviceinnstilte lokalpolitiet i Sogndal. Gjennom dei får vi tilsendt dokumenta som syner eit vedtak frå februar 2014, halvanna år tidlegare.

I dette vedtaket står det tydeleg ramsa opp:

Årsak avslag flyktningstatus: Familielivet ble etablert etter at flyktningen forlot landet hvor flyktningen risikerer forfølgelse.

Årsak avslag reisebevis: Ettersom søkeren ikke har tillatelse etter utlendingsloven § 28 er heller ikke vilkåret om reisebevis til stede.

Årsak avslag familieinnvandring: Ifølge Folkeregisteret er ikke søkeren lenger bosatt med ektefellen.

Det står at Dawit kan klage innan tre veker. Dersom det ikkje blir klaga på vedtaket, ja, då har han fire veker på å kome seg ut av landet.

Ingen av oss har sett vedtaket i sak 004. Dette brevet frå UDI har aldri nådd rett postkasse. Det er vanskeleg å klage på eit vedtak ein ikkje kjenner til. Dette paret ville ha protestert om dei visste at nokon ville splitte dei, og utslette heimen dei hadde skapt saman.

Kva har politiet tenkt dei gongene vi har teke kontakt for å få informasjon? Kva har dei tenkt då dei overraskande dukka opp til husransaking, eller då paret vart hanka inn til fire-fem timars langt avhøyr?

Det må ha stått i deira system at Dawit eigentleg levde ulovleg i Noreg og hadde gjort det i over eit år.

No står han i fare for å bli utvist på livstid. På nytt må vi ty til Sogndal-politiet for å finne ut om Oslo-politiet dømde ekteskapet til å vere ekte eller falskt.

– Det er ingen tvil om at det er ekte, er svaret vi får av kontaktpersonar i lokalpolitiet.

Men: Sidan det ikkje kom inn klage på vedtaket, rekna UDI med at avgjersla var akseptert. Ingen av oss vart informerte om vedtaket datert 28. februar 2014. Utreisefristen er ein månad etter vedtaket.

Eg har dekning for å seie at Hadas og Dawit opplever store kontrastar i kvardagen på dette tidspunktet: Ho er blitt norsk statsborgar og får det norske passet i posten, samstundes som dei er på leit etter advokat som har tid og vilje til å sjå på saka hans.

Dawit har mista arbeidsløyve, og dermed jobben. Han er stressa og redd. Han må ha sovemedisin for å sove. Fortrengte traume frå fortida, stresset og uvissa som pregar kvardagen, det gjer livet vanskeleg.

Eg kontaktar dei eg kjenner innanfor advokatstanden, men alle er opptekne eller dei er på ferie. Noreg har gått inn i sommardvalen. Asylbyråkratiet jobbar samstundes på spreng for å oppnå målkravet om å sende flest mogeleg flyktningar ut av landet. Eg får tips eg sjekkar ut, og vi hamnar til slutt hjå ein advokat i Oslo.

For at ho – advokaten – i det heile skal sjå på saka må dei betale 5 000 kroner. Kontant. Dawit får inga kvittering. Fleire asylsøkjarar fortel at dette er vanleg framgangsmåte. Dei betalar kontant. Sjølv om dei ber om det: null papir på betalinga.

Vi klagar saka inn til Sivilombodsmannen, som svarar at dei ikkje kan behandle saka før UNE har sett absolutt siste punktum. Og vi har fleire rundar att før vi er komne dit. Kva kan og vil eg oppnå med å kontakte Sivilombodsmannen? I ettertid ser eg på det som eit av fleire desperate forsøk på å nå fram til den rette personen med makt til å avslutte denne farsen av ei sak.

Som då eg i frustrasjon over ikkje å nå fram til sakshandsamar i asylbyråkratiet, ringte privatnummeret til ein av dei i håp om å få eit namn og eit direktenummer til ein sakshandsamar på jobb, ein som kunne svare meg.

Eg angrar på den telefonoppringinga, men samstundes tenkjer eg at ein høfleg samtale er minimal belastning samanlikna med kva dette paret går gjennom. Eg har kjent på maktesløysa som flyktningar møter, og eg likar det ikkje.

UDI og UNE slår fast, i alle vedtak, at Dawit kan reise attende til Italia. Det kan han, sjølv om det italienske opphaldsløyvet gjekk ut i 2012. På kansellinorsk skriv dei:

«UNE mener at det ikke er snakk om en varig familiesplittelse i saken, sett hen til referansepersonens tidligere arbeids- og inntektshistorikk. UNE vil også bemerke at klageren har anledning til å opprettholde kontakten med referansepersonen ved at hun kan komme på besøk til Italia, videre er det også mulighet for at ektefellen kan følge med klageren til Italia.»

Makan til frekt forslag. Paret har både jobb og heim i Noreg. I det seks siders lange avslaget viser UNE til retten til respekt for privatliv og familieliv i Grunnlovas paragraf 102, og meiner vedtaket er i tråd med lova. «Alle har rett til respekt for privatlivet og familielivet sitt, for heimen sin og kommunikasjonen sin. Det må ikkje utførast husransakingar, så nær som i kriminelle tilfelle. Dei statlege styresmaktene skal sikre eit vern om den personlege integriteten».

Nemndleiaren konkluderer: «Klagaren oppholder seg derfor ulovlig i riket.»

Eg nektar å tru at løpet er køyrt. Slik kan ikkje Noreg gjere med menneske. Det må finnast fornuftige folk i systemet. Nokon som kan rydde opp.

På nytt kontaktar eg det lokale politiet mitt. Denne gongen har eg med meg permen med alle dokumenta til ekteparet. I tillegg har eg laga eit kort resymé av det som har skjedd opp gjennom åra.

Møtet skulle vare i 15-20 minutt. Det tek nærare ein time.

Politimannen liker ikkje det han høyrer. Han forstår frustrasjonen min.

Han har lita tiltru til at dei involverte etatane klarer å rydde raskt opp i situasjonen, og rår meg til å bruke mediene for å nå fram.

Eg tolkar rådet som absolutt siste utveg. Eg vil først forsøke det politiske miljøet. Det er viktig at politikarar får innblikk i følgjer av politikken dei fører.

Eg veit eg burde ha gått til dei med makta, men etter tidlegare asylsaker har eg opplevd at det er SV som er lettast å få respons frå. Stortingsrepresentant Heikki Eidsvoll Holmås tek ballen raskt. Han inviterer paret til eit møte på Stortinget. Eg ser føre meg titlane til mediene om dei hadde fått snusen på det: «SV-TOPP INVITERER ULOVLEGE MENNESKE INN PÅ TINGET».

Men ingen menneske er ulovlege; heller ikkje kriminelle menneske er det.

Når ein ser alt papir som har samla seg gjennom åra, kan ein heller ikkje kalla dei «papirlause». Det norske byråkratiet spyr ut papir til asylsøkjarar. Dokument som også dei fleste nordmenn har problem med å forstå.

Holmås engasjerer seg. Som fleire andre meiner han at Sverige må bli løysinga. Det er mange døme på at norske statsborgarar har flytta over grensa, jobba der eller pendla til jobb i Noreg, for å få familiegjenforeining. Sverige handsamar folk meir humant enn det steile landet vårt.

Vi leitar etter jobb i Sverige, men Hadas er lite lysten på den lange pendlinga. Ho har heller ikkje førarkort. Dawit kan ikkje ta risikoen med å vere ulovleg i Noreg og køyre ho til og frå jobb. Tanken på å leige ut heimen, medan dei sjølve bur i Sverige, er ikkje freistande.

Mediene er siste utveg, ja vel. Men det er ingen som orkar å bry seg. Eg klarar ikkje å overtyde journalistkollegaer om at dette er ei god og viktig sak, som dei bør skrive om. Er det eigentleg fordi eg er møkk lei saka og asylbyråkratiet? Eg har gått tom. Nesten.

Kanskje det ikkje er verdas undergang å reise attende til Milano for ei stund? Men får Dawit fornya opphaldet sitt? Det er fleire år sidan det gjekk ut på dato.

Eg ringer den italienske konsulen i Noreg for å høyre om han kan seie noko om sjansane for at ein asylsøkjar som har fått avslag i Noreg, kan få fornya opphaldskortet i Italia.

Det er klår tale frå konsul Roberto Albergo.

   – We don´t prolong any documents. Italy has enough refugees. Italy is finished with him. He can go back to Eritrea. Eritrea is a beautiful country, with lots of roses …

Eg stikk innom Hadas og Dawit når eg er på jobb i Oslo. Dei veit ikkje det beste dei kan gjere for meg. Eg veit eg er ein viktig person for dei. Dei veit det også. Korleis skulle dei ha klart denne kampen mot byråkratiet om ikkje ein norsk hadde engasjert seg? Og endå er vi ikkje i mål.

Dei har mange eritreiske vener i Oslo. Slike som har gode stillingar og som er blitt ein integrert del av det norske samfunnet. Men dei møter veggen i byråkratiet.

Ein dag, ved frukostbordet, spør eg Dawit korleis det går med han. Eg veit han har mange skader etter fleire år med militærteneste i Eritrea.

Han syner meg arra på kroppen: Etter kuler som har sprengt seg inn under huda og ut att; magen og ryggen, såret ved tinningen og bak øyra der kula vart liggande i fleire veker før ho vart operert ut. Nedetter den eine leggen hans er det eit stort, kvitt arr. Han fortel at han har lege i koma. Han var lamma ein periode, men klarte å kome seg opp i rullestol, deretter på krykkjer for så å lære seg å gå att.

Energien han hadde dei første åra i Noreg er i ferd med å bli tappa. Ofte slår han oppgitt ut med hendene: Kva meir kan han gjere?

Seinsommar 2015. Hadas er invitert til å delta i den høgtidsame statsborgarseremonien i Oslo. Ho orkar ikkje å vere med i ein seremoni med flotte velkomstord om samhald og inkludering.

Ho sit i bustaden dei har kjøpt saman, har nettopp sagt adjø til ektemannen. Framtida er uviss.

Dawit set kursen for Italia – utan gyldige ID- eller reisedokument. Med buss og tog snirklar han seg til Milano via Sverige, Danmark, Tyskland og Sveits. Han styrer unna alle situasjonar der han kan bli spurt om ID-kort.

Nervane er i høgspenn. Han tek ein stor risiko ved å reise utan papir, men har ingen andre alternativ. Somme leiger seg gyldige pass til høge summar, men Dawit tek sjansen på å reise ulovleg, men likevel ærleg nedover Europa.

Hadas må ha to vaskejobbar for å klare å halde på huset. I periodar leiger dei ut det eine soverommet for å spe på inntekta.

Han startar asylprosessen på nytt i Italia. Søkjer om å fornye opphaldsløyvet som gjekk ut for fleire år sidan. Deretter er det å vente. Eg snakkar med han på Skype, får helse på den eritreiske småbarnsfamilien han bur saman med. Han slepp heldigvis å bu på triste asylmottak medan han ventar. Jula nærmar seg. Dawit ringer; han gret. Gledestårer. Italia har fornya opphaldet hans. For nye fem år!

Det er eit tankekors at Italia, med dei mengdene av flyktningar dei har, klarer å handsame søknaden på fire-fem månader, målt mot tidene Noreg opererer med.

Han må likevel vente endå seks månader før han kan sende ny søknad om familiegjenforeining. Reglane krev at ein person må ha budd lovleg i eit land i minst seks månader før søknad kan sendast. Deretter kjem den lange sakshandsamingstida: opptil 12-15 månader.

No kan han i alle fall besøke kona og heimen sin lovleg, på turistvisum. Tre månader i slengen.

Over seks år etter at dei sende inn den første søknaden, er dei i gang med den tredje.

Dawit og Hadas er redde for å trå feil.

Dei ventar til våren 2017 med å levere den tredje søknaden om å få bu saman. Dei vil vere sikre på at UDI ikkje bruker inntektsåret 2014 som grunnlag. No kan dei rekne ut frå åra 2015 og 2016. Då hadde Hadas to jobbar for å nå inntektskravet, og for å klare å betale ned på huslånet.

Det kostar flesk når asylbyråkratiet skal vurdere søknader: I 2009 var satsen 3 000 kroner. I 2014 kosta det 5 200 kroner, og i 2017 kosta det 8 000 kroner. Totalt har paret betalt 16 400 kroner i statskassa, i tillegg til advokatutgiftene som dei aldri fekk kvittering for.

På toppen kan ein rekne tapte inntekter på tidlegare fast arbeid over to år, pluss doble bu-utgifter og reisa til Milano og attende.

Gebyret er betalt for tredje gong. Dei får ny time på utlendingsavsnittet i Oslo. Eg blir med, vil observere kva som skjer.

Eg har aldri vore redd i møte med politiet. Mi rotfesta haldning er at vi spelar på same lag. Men eg opplever ein maktarroganse eg ikkje trudde var mogeleg. I ein og ein halv time står vi i skranken, medan ei ung politikvinne – utan mimikk i det glatte ansiktet – granskar alle dokumenta. Ja, granskar. Heilt konkret, med lommelykt og lupe. Lenge. Ho går att og fram. Snakkar med andre tilsette. Ho stiller det same spørsmålet om att og om att.

Dawit må forklare namneendringa, det at han har pass frå Eritrea og reisedokument frå Italia, fleire gonger. Også eg blir merka av uroa. Eg blir usikker på kva som kan skje, sjølv om eg er trygg på at eg ikkje kan kastast ut til noko anna land.

Finst det kanskje paragrafar som seier at det ikkje er lov å bry seg om folk som treng hjelp mot byråkratiet? Kan eg risikere å få bot fordi eg har engasjert meg?

Ungjenta bak skranken ser overlegent på meg. Ho spør kva rolle eg har, kva relasjon eg har til Dawit og om eg kan dokumentere at eg faktisk er meg. Eg kjenner irritasjonen stige, samstundes som eg seier til meg sjølv: Berre lat ho få briljere, syne kven som har makta.

Eg må ikkje lage trøbbel for dette paret, tenkjer eg, men blir stram og direkte i blikket.